Sesleniş / Addressing

This essay was written in resonance with Roni Horn’s public installation Billboard Ad Break, which opened simultaneously across Reykjavík’s city billboards on New Year’s Day, 2025. Like Horn’s text-based interruptions in the urban flow, this piece is an exploration of voice, memory, and the unseen address.

To address is not only to speak, but to leave a trace — a trembling presence — in space. What happens when a poem appears where an ad once stood? What happens when a reader finds themselves not in a book, but in the street?

Addressing

“Hypocrite lecteur, —mon semblable,— mon frère!”
Baudelaire calls out to his reader... Perhaps he finds the reader he addresses only later.
To find the reader later…

Yet the address in Les Fleurs du Mal is directed at the most intolerant of readers. When the book was first published, it found very few receptive listeners. Over time, however, it became a great classic.

Perhaps it is not the book that changed — but the reader. Their experiences shifted, their perceptions transformed. And so, the voices that extend from the book may have changed too.

Walter Benjamin suggests that the answer must be sought in philosophy.

Civilized societies define life through rules; they sever it from its natural state. The reason why “authentic” experience — too fragile to take shape — is no longer found in art, or worse, can no longer be heard, may lie here.

Dilthey’s Das Erlebnis und die Dichtung (Lived Experience and Poetry) and many other works explore experience as something that can be heard — as a form of address. But that search, at some point, arrives at Jung, who had devoted himself to fascism.

If responding to an address gives experience its meaning, then experience becomes a matter of tradition — in both social and personal life.

Experience is a matter of tradition.

Facts pierce the mind like objects; yet experience slips through the dark folds of memory, leaving traces that resist definition.

Philosophy seeks experience; it calls out to consciousness and what lies beyond. It is difficult to find — perhaps impossible.

But Baudelaire is not like that. His address reaches the reader in his own voice. He finds the reader with his own identity.

Almost as Bergson said: the line between mémoire pure (pure memory) and mémoire involontaire (involuntary memory) becomes blurred.

And perhaps shocks as sharp as facts are what generate the most real experiences.

For Baudelaire, one thing is certain:
His address trembles…
Poetry, trembling, reaches the reader.
His images speak of solitary battles.
And the reader finds themselves within one of those battles.

The experience of shock resides in those very battles.

“Along the old suburb where, above ruined houses,
The shutters hang — a shelter for secret pleasures —
When the cruel sun strikes with repeated blows
Upon the city, the fields, the roofs, the wheat,
I go to practice, alone, my fantastic fencing,
Sniffing out rhymes in every corner,
Tripping over words like cobblestones,
Sometimes colliding with verses long dreamed of.”

(Through the old suburbs where shutters hide secret pleasures behind ruined homes,
when the merciless sun strikes again and again —
on the city, the fields, the rooftops, and the wheat.
I walk alone, fencing with dreams,
hunting for rhymes in every corner,
stumbling on words as if on stones,
and sometimes crashing into lines I’ve long imagined.)

Maybe he is only speaking of a fragile crowd.

The fragile crowd inside ourselves.

Crowd is a subject worthy of attention.
Especially the kind of crowd we experience alone.

This is where Baudelaire’s figure of the flâneur — the wandering observer — enters.

The flâneur is a solitary figure amid the crowd.
As they walk from one street to another, they peer beyond the visible.
They are carried by the flow of people, yet remain apart.
They measure the city’s rhythm with their footsteps, silently watching.

This figure — who writes the poetry of modernity — is also the bearer of memory.
Fleeting images, the glint of a shop window, a fatigue waiting beneath a streetlamp…
These pass through the flâneur’s gaze, and become poetry, thought, experience.

The flâneur carries their own fragility within the fragile crowd.
What they observe is often a reflection of their interior.

A narrow corridor. A solitary figure leaning against glass.

Like Baudelaire, they stumble on words —
just as they stumble on cobblestones.
They wander not only through streets,
but through the side alleys of memory.

The shock of experience is not just what is seen —
it is what strikes, what stuns, what sinks inward.

And this walk is not merely physical —
it is a journey through the strata of memory.
Like Benjamin’s arcades.
Like Proust’s crumbs.
Address echoes within the walk.

Memory, Crowd, and a Walk

The flâneur walks.
But it is not simply walking. Not mere wandering.
Their eyes search for the city’s memory.
They pause at a window, or at the edge of a stone.

They trip on words — as if colliding with a curb.
Sometimes they drop a poem in the street and forget it.
But forgetting, too, is a form. Not everything is meant to be remembered.

The city can be crowded.
But what lies within us is even more so.
The inner crowd moves like water:
It seeps in, accumulates, overflows.
It deposits sediment in memory.

Sometimes the past reflects like a faint glimmer on glass.
The name of a shop. A streetlight.
Or a call that echoes through the scent of something unnamed.

Baudelaire is saying something very simple here:
“I am alone, but many live inside me.”
As he addresses, he multiplies.
His poetry does not arise from solitude,
but from the crowd within.

And perhaps poetry is a way of walking.

Closing

Address is not a distant thing.
Sometimes it returns —
in a line of poetry,
in a shop window,
in a shadow crossing within us.

The reader is not always at the beginning.
Sometimes the reader appears at the end.
Sometimes the reader is just an echo
that calls back to their own memory.

Some books are read long after they are written.
Some lines become echoes too late.
And sometimes a walk —
through words, through cobblestones, through glances —
is the most sincere way of responding.

The flâneur walks.
Memory walks.
Address walks.

And poetry, trembling, fades into the distance.

"This is the bilingual version of the essay, originally written in Turkish."
(Bu metin, ilk olarak Türkçe yazılmış denemenin çift dilli versiyonudur.)

Bu deneme, Roni Horn’un 1 Ocak 2025’te Reykjavík kentinin tüm billboard’larında eş zamanlı olarak açılan kamusal yerleştirmesi Billboard Ad Break ile düşünsel bir yankı içinde yazıldı. Horn’un metin temelli, gündelik akışı kesen sessiz imgeleri gibi, bu yazı da ses, bellek ve görünmeyen sesleniş üzerine bir dolaşmadır.

Seslenmek sadece konuşmak değil, aynı zamanda mekânda titreyen bir iz bırakmaktır. Bir şiir, bir reklamın yerini aldığında ne olur? Bir okur kendini bir kitapta değil, sokakta bulduğunda ne olur?

Sesleniş

“Hypocrite lecteur, —mon semblable,— mon frère!”
diye seslenir okuruna Baudelaire... Belki de kitabında seslendiği okurunu sonradan bulur.
Okuru sonradan bulmak…

Oysa Les Fleurs du Mal’in seslenişi, en hoşgörüsüz okurlaradır. Kitap, yayımlandığında çok az hoşgörülü okur bulabilmiş; fakat zamanla büyük bir klasik haline gelmiştir.

Belki de zamanla okur değişmiştir — deneyimleri, algıları farklılaşmıştır. Öyleyse, kitaptan uzanan sesler de zamanla değişmiştir.

Walter Benjamin, cevabın felsefede aranması gerektiğini söyler.

Uygarlıklaşan toplumlar, yaşamı kurallarla belirler; onu doğal halinden koparırlar. Yaşamda belirginleşmesine izin verilmeyen “hakiki” deneyimin sanatta bulunamaması —ya da daha da vahimi— duyulamaması belki de bundandır.

Dilthey’nin Das Erlebnis und die Dichtung (Yaşantı ve Şiir) adlı kitabı ve daha niceleri, deneyimi bir seslenişin duyulumu olarak araştırır; fakat bu arayış, kendini faşizme adamış olan Jung’la bir yerde son bulur.

Seslenişe cevap vermek, deneyimle anlam kazanır dersek, deneyim hem toplumsal alanda hem de özel yaşamda bir gelenek sorunudur.

Deneyim bir gelenek sorunudur.

Olgular, nesne gibi düşünceye saplanır; oysa deneyim, belleğin karanlık kıvrımlarında iz bırakır ama tanım vermez.

Felsefe, deneyimi arar; bilince ve bilinç dışına seslenir. Bulması zordur, belki de imkânsızdır.

Ama Baudelaire böyle değildir. Onun seslenişi okura kendi sesinden gelir. Okurunu kendi kimliğiyle bulur.

Neredeyse, Bergson’un da dediği gibi, mémoire pure (yalın bellek) ile mémoire involontaire (istemsiz bellek) arasındaki çizgi silikleşir.

Belki de olgular kadar keskin şoklar, en gerçek deneyimleri yaratır.

Baudelaire için şu kesindir:
Seslenişi sarsılır…
Şiir, sarsılarak okura uzanır.
Betimlemeleri, yalnız başına verilen kavgaları anlatır.
Bir kavganın içindedir okur.

İşte şok deneyimi de bu kavgaların içindedir.

“Le long du vieux faubourg, où pendent aux masures
Les persiennes, abri des secrètes luxures,
Quand le soleil cruel frappe à traits redoublés
Sur la ville et les champs, sur les toits et les blés,
Je vais m'exercer seul à ma fantasque escrime,
Flairant dans tous les coins les hasards de la rime,
Trébuchant sur les mots comme sur les pavés
Heurtant parfois des vers depuis longtemps rêvés.”

(Viraneye dönmüs evlerin pancurlarinin ardinda Gizli zevklerin saklandigi eski varoglar boyunca, Acimasiz günes indirdiginde pes pese darbelerini, Kente ve kirlara, çatilara ve bugdaylara.

Yürürüm düslerimde tek basima kiliç oynatarak, Ve korkusunu alarak her kösede yeni bir uyagin, Kaldirim taglarina takilir gibi tökezleyerek sözcüklerde, Kimi zaman da çarparak nicedir dügledigim dizelere.)

Belki de sadece kırılgan bir kalabalıktan bahsediyordur.

Kendi içimizdeki kırılgan kalabalıktan.

Kalabalık, dikkati hak eden bir konudur.

Tek başına yaşanan kalabalık..

Bu noktada Baudelaire’in figürü olan flâneur, yani yürüyen gözlemci, devreye girer.

Flâneur, kalabalığın ortasında bir yalnızdır. Bir sokaktan diğerine yürürken, görünenin ötesine bakan kişidir. Kalabalıkla birlikte sürüklenir ama ondan ayrı durur. Kentin ritmini adımlarıyla ölçer, sessizce izler.

Modernitenin şiirini yazan bu figür, aynı zamanda belleğin taşıyıcısıdır. Anlık görüntüler, vitrindeki parıltılar, bir caddenin gölgesinde bekleyen yorgunluk... Bunlar flâneur’ün gözünden süzülerek şiire, düşünceye, deneyime dönüşür.

Flâneur, kırılgan kalabalığın içinde kendi kırılganlığını taşır. Gözlemlediği şey, çoğu zaman kendi içinin yansımasıdır.

Bir pasajın içinde, dar bir arada, cama yaslanmış bir yalnızlık…

O da Baudelaire gibi, kelimelere takılarak yürür.
Pavé’lere takıldığı gibi kelimelere de…
Sokaklarla birlikte belleğin ara sokaklarında dolaşır.
Şok deneyimi, yalnızca gördüğü değil; çarpıldığı, sendelediği, içine işleyen bir histir.

Ve bu yürüyüş —yalnızca fiziksel değil— belleğin katmanlarında bir gezintidir.
Tıpkı Benjamin’in pasajları gibi, tıpkı Proust’un kek kırıntıları gibi…
Sesleniş, bu yürüyüşte yankılanır.

Bellek, Kalabalık ve Bir Yürüyüş

Flâneur.
Yürür.
Ama yürümek değil bu sadece. Dolaşmak değil.
Gözleri, şehrin belleğini arar.
Bir vitrinde kalakalır, bir taşın köşesinde durur.

Yolda giderken kelimelere takılır — tıpkı bir kaldırımla çarpışır gibi.
Sokakta şiir düşürür bazen, sonra unutur.
Ama unutuş da bir biçimdir. Çünkü her şey hatırlanmaz.

Şehir bazen çok kalabalık.
Ama onun içindeki kalabalık daha da fazla.
İçerideki kalabalık su gibi:
Sızıyor, birikiyor, kaplıyor.
Bellekte tortular bırakıyor.

Bazen geçmiş bir ışık gibi yansıyor cama.
Bir dükkânın adı, bir sokak lambası,
veya bilinmeyen bir kokunun içinden geçmiş bir sesleniş…

Baudelaire burada bir şey söylüyor aslında:
"Yalnızım ama içimde çok kişi var."
Seslenirken çoğalıyor.
Şiir, yalnızlıktan değil, içerideki kalabalıktan çıkıyor.

Ve belki de şiir, bir tür yürüme biçimidir.

Kapanış

Sesleniş uzakta bir şey değildir.
Bazen bir dizeye, bazen bir vitrin camına, bazen de içimizden geçen bir gölgeye çarparak geri döner.

Okur, her zaman en başta değildir.
Bazen okur, metnin sonundadır.
Bazen okur, kendi belleğine seslenen bir yankıdır sadece.
Çünkü bazı kitaplar kendini sonradan okur.
Bazı dizeler, geç kalmış bir yankıya dönüşür.
Ve bazen bir yürüyüş —kelimeler arasında, kaldırımlarda, bakışlarda— her şeyden çok bir yanıt biçimidir.

Flâneur, yürür.
Bellek yürür.
Sesleniş yürür.

Ve şiir, sarsılarak uzaklaşır.